De Boeing
Stearman is vernoemd naar Lloyd Stearman, een Amerikaanse
vliegtuig ingenieur. Klik op de knop
hierboven voor het verhaal van zijn opmerkelijke loopbaan.
Stearman
Aviation
De
Stearman Aircraft Company werd opgericht in 1926
door Lloyd
Stearman. Lloyd was een jonge ingenieur en had in de
eerste wereldoorlog leren vliegen.
Het bedrijf bouwde vooral
dubbeldekkers voor de commerciële luchtvaart. De
luchtpost was in die jaren een snelgroeiende
bedrijfstak in de Verenigde Staten. De door Lloyd Stearman
ontworpen vliegtuigen bleken
uitermate geschikt voor het gebruik als
postvliegtuig. Stearman Aviation leverde onder
andere een aantal vliegtuigen aan Varney Airlines
en aan US Mail.
|
US
Air Mail, 1926 |
Een
van de eerste Stearman vliegtuigen, geleverd aan
Varney lines in 1926
|
Verkoop
In
1929 verkocht Lloyd Stearman zijn bedrijf aan de
'United
Aircraft and Transport Corporation'.
United
Airlines, Pratt & Whitney, Hamilton-Standard
Propellers, Boeing, Sikorsky en Vought Aircraft
waren al onderdelen van dat bedrijf.
Lloyd
Stearman bleef nog enkele jaren aan als directeur en
ontwerper. De anti-trust wetgeving van 1934
zorgde voor het uiteenvallen van de holding.
Boeing ging zelfstandig verder en nam gelijk ook
de Stearman fabriek over. Zo werden de
oorspronkelijke Stearman tweedekkers vanaf die
tijd officieel Boeings. |
Trainingstoestel
Begin jaren 30 van de vorige eeuw zat het Amerikaanse leger
te springen om piloten en opleidingsvliegtuigen.
De Cloudboy, een
eerder ontwerp van Lloyd Stearman voldeed bijna
aan de specificaties die door de Amerikaanse
regering werden gesteld aan het nieuwe
trainingstoestel.
Stearman Aviation zette twee ontwerpers, Harold
Zipp en Jack Clark aan het werk om de Cloudboy aan
te passen aan de eisen van de regering.
De basis en afmetingen van het toestel bleven
ongewijzigd maar het uiterlijk veranderde doordat
de vleugeltips en staart werden afgerond. Ook de
romp kreeg een rondere vorm. Een opvallende
vernieuwing was het modernere landingsgestel.
|
Stearman
Cloudboy |
Een
Amerikaanse cadet en instructeur
bij een Boeing Stearman. |
De
Boeing Stearman
Het
prototype werd door Stearman Aviation het Model 70
genoemd, het uiteindelijke productiemodel werd na
enkele kleine aanpassingen het Model 75. De Amerikaanse
regering wilde echter af van de moeilijk voor het
publiek te begrijpen typeaanduidingen
en noemde hun nieuwe militaire trainer de Kaydet.
Maar aangezien het toestel was ontworpen en
geproduceerd in de Stearman divisie van Boeing kreeg het in
de volksmond al snel de naam Boeing-Stearman.
Duizenden piloten in opleiding kregen
in de periode 1939 - 1945 op de Stearman hun
basistraining. Daarna kregen ze een
vervolgopleiding voor het vliegen van
bommenwerpers zoals de B25 'Mitchell', de B17
'Flying Fortress' of de B24 'Liberator'. Een ander
deel van de leerling-vliegers ging naar de jachtvliegtuigen zoals de P51
'Mustang', de P47 'Thunderbolt' of de P38 'Lightning'.
|
Verschillende
types
Er
werden verschillende Boeing Stearman types geproduceerd voor het
Amerikaanse leger, in eerste instantie de PT-13
met een 220pk Lycoming R-680 motor. Om een tekort
aan Lycoming motoren te voorkomen werd in 1940 de
220pk Continental W-670 motor gebruikt, deze types
werden aangeduid met PT-17. Andere 'Kaydets'
werden voorzien van de 225pk sterke Jacobs R-755
motor en aangeduid met PT-18.
Ook de US Navy bestelde de Kaydets en noemde de PT-13
de N2S-2 en N2S-5. De Navy uitvoering van de PT-17
ging N2S-1, N2S-3 en N2S-4 heten. De
Boeing Stearman E-75 werd in het leger de PT-13D
genoemd en bij de Navy de N2S-5.
|
Amerikaanse cadetten en
een Boeing Stearman. |
Lloyd
Stearman bij de laatst
gebouwde Kaydet. |
De
laatste Stearman
In totaal werden er 10.346 Boeing Stearmans
gebouwd. Het laatst gebouwde exemplaar is nu te
bewonderen in het Air Force Museum in Dayton, Ohio.
De
Boeing Stearman is de meest gebouwde
dubbeldekker van de V.S. Wereldwijd werden er alleen van de Russische
dubbeldekkers Polikarpov PO2 (1930-1941) en Antonov
AN-2 meer toestellen geproduceerd.
|
Surplus
Na
de oorlog werden de Stearmans vervangen door
modernere trainingstoestellen. De overbodige
Stearmans werden als schroot verkocht. Een aantal
surplus vliegtuigen werd verkocht
aan particulieren en aan bedrijven die een nieuwe
bestemming voor het opleidingstoestel hadden
gevonden.
De lage aanschafprijs (sommige
werden verkocht voor slechts 250 dollar!), de
robuuste uitvoering en de eenvoud waarmee het
toestel te vliegen was maakte het toestel uitermate
geschikt als sproeivliegtuig. Er werd een krachtigere motor gemonteerd, er kwamen sproeileidingen onder
de vleugels en er kwam een tank voor chemicaliën
in de voorste cockpit.
|
Surplus
Stearmans
Hill Airforce Base, Utah |
Boeing-Stearman
cropduster |
Tweede
carrière
En
zo begon de Stearman aan een tweede carrière. Gewassen besproeien vanuit de lucht was een
ideale oplossing om de enorme akkers in de
Verenigde Staten onkruid en ongedierte vrij te
maken. De Boeing Stearmans waren de eerste
vliegtuigen die op grote schaal werden omgebouwd
tot sproeivliegtuig. Al snel waren ze de ruggengraat
van de agrarische luchtvloot.
Een
handvol Stearmans vond nieuw werk als
stuntvliegtuig.
|
Een
nieuwe hobby
In de jaren 50 van de vorige eeuw ontstond er een
nieuwe hobby; het restaureren van antieke
vliegtuigen.
De
'Kaydet' werd een derde carrière gegund. Het
bezit van oude
vliegtuigen had opeens status. De ex-sproeivliegtuigen waren te koop in de meest wilde
kleuren, maar veel van de nieuwe eigenaren brachten
het uiterlijk van de kist terug tot het originele
kleurenschema dat in gebruik was van 1936 tot 1945
bij het Amerikaanse
leger. |
Stearman
in Navy kleuren |
|